Το υπουργείο Παιδείας, Διά Βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων, μέσω της Γενικής Γραμματείας Έρευνας και Τεχνολογίας (ΓΓΕΤ) και στο πλαίσιο της εφαρμογής του ΕΣΠΑ 2007-2013 για τον τομέα Έρευνας, Τεχνολογίας και Καινοτομίας, προχωρεί στην υλοποίηση της δράσης «ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΚΩΝ ΣΥΣΤΑΔΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ - ΕΝΑ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΠΡΟΪΟΝ, ΜΙΑ ΑΓΟΡΑ: Ο ΠΛΑΝΗΤΗΣ».

Η δράση εμπίπτει στον δεύτερο στρατηγικό πυλώνα «Διασύνδεση με τον παραγωγικό ιστό της οικονομίας για την προαγωγή της καινοτομίας». Αποσκοπεί στη δημιουργία καινοτομικών συστάδων επιχειρήσεων και ερευνητικών οργανισμών σε θεματικά πεδία που εμφανίζουν ανταγωνιστικό πλεονέκτημα για τη χώρα, με σκοπό την τόνωση της καινοτομικής δραστηριότητας και την ανάπτυξη καινοτομικών προϊόντων και υπηρεσιών, για την επίτευξη οικονομιών κλίμακας και σκοπού μέσω της εξειδίκευσης της παραγωγής και την ανάπτυξη στενής συνεργασίας μεταξύ των μελών των συστάδων.

Ως καινοτομικές συστάδες, σύμφωνα και με το Πλαίσιο Κρατικών Ενισχύσεων της Ε. Επιτροπής (2006/C 323/01/30.12.2006), νοούνται «Ομάδες ανεξάρτητων επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται σε έναν συγκεκριμένο τομέα και γεωγραφική περιοχή με σκοπό την ενθάρρυνση της καινοτομίας μέσω της ενίσχυσης ισχυρών αλληλεπιδράσεων, της από κοινού χρήσης πόρων και της ανταλλαγής γνώσης και τεχνογνωσίας, με αποτελεσματική συμβολή στην μεταφορά τεχνολογίας, την δικτύωση και διάχυση της πληροφορίας μεταξύ των επιχειρήσεων / μελών του συμπλέγματος».
Χαρακτηριστικά των καινοτομικών συστάδων είναι η ανάπτυξη και αξιοποίηση καινοτόμων προϊόντων και υπηρεσιών υψηλής προστιθέμενης αξίας με διεθνή αναγνώριση και ανταγωνιστικότητα, η ένταση γνώσης, η γεωγραφική τους συγκέντρωση, η διασύνδεση σε αλυσίδα προστιθέμενης αξίας για την παραγωγή προϊόντων ή υπηρεσιών και ο ισχυρός προσανατολισμός σε εξαγωγές. 

Ειδικότερα, για την υλοποίηση της δράσης η ΓΓΕΤ θα δώσει ιδιαίτερη έμφαση στα παρακάτω στοιχεία των συστάδων:
1. Καινοτομία βασισμένη στη γνώση/ εξωστρέφεια. Κλειδί για την επιτυχία των συστάδων είναι η ικανότητα ανάπτυξης καινοτομικών προϊόντων και υπηρεσιών, με στόχο όχι μόνο την διείσδυση αλλά και την εξασφάλιση πρωτοποριακών μεριδίων στις διεθνείς αγορές. Βασικό στοιχείο των συστάδων που θα υποστηριχθούν μέσω της νέας αυτής δράσης θα είναι η σύνδεσή τους με το χώρο της παραγωγής γνώσης, σε τομείς που εμφανίζουν σοβαρές προοπτικές ανάπτυξης εξαγωγών και ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος για τη χώρα.
2. Ισχυρή δικτύωση. Οι επιτυχημένες συστάδες στο διεθνές στερέωμα βασίζονται σε ισχυρές διασυνδέσεις ανάμεσα στους φορείς που τις απαρτίζουν. Βασικό στοιχείο της δράσης είναι η προϋπόθεση ύπαρξης λειτουργικών διασυνδέσεων μεταξύ των μελών των συστάδων πριν από την έναρξη υλοποίησής της. Για το λόγο αυτό, δικαιούχοι συμμετοχής είναι προϋπάρχοντα δίκτυα επιχειρήσεων, ακαδημαϊκών / ερευνητικών, τεχνολογικών ή και άλλων φορέων, που θα αποτελέσουν και τον πυρήνα της αναδυόμενης συστάδας. Τα δίκτυα θα πρέπει να περιλαμβάνουν τουλάχιστον 10 επιχειρήσεις, από τις οποίες τουλάχιστον 8 θα πρέπει να είναι ΜμΕ, και κατ΄ ελάχιστον 1 ερευνητικό/ ακαδημαϊκό φορέα της ημεδαπής. 
3. Φορέας Αρωγός. Βασικός καταλύτης και «εμψυχωτής» των καινοτομικών συστάδων είναι ένας «φορέας αρωγός» (facilitator / promoter) που βοηθά την ανάπτυξη των αναγκαίων συνεργιών, διευκολύνει την παροχή τεχνογνωσίας στις επιχειρήσεις - μέλη της συστάδας σε θέματα κρίσιμα για την ανάπτυξή της, υποστηρίζει την διεθνή της προβολή και δικτύωση, καθώς και την διείσδυση των προϊόντων της στη διεθνή αγορά. Είναι κρίσιμης σημασίας η επιλογή του κατάλληλου φορέα αρωγού, ο οποίος θα πρέπει να έχει βαθιά γνώση του τεχνολογικού χώρου και του εθνικού/ διεθνούς περιβάλλοντος στον τομέα δραστηριότητας της συστάδας, ευρύ δίκτυο επαφών, γνώση του ελληνικού παραγωγικού τομέα, προηγούμενη συνεργασία με επιχειρήσεις και πείρα διαχείρισης έργων. Ο φορέας αρωγός πρέπει να είναι ουδέτερος και να μην έχει συμφέρον σε καμία συμμετέχουσα επιχείρηση ή κοινοπραξία. Παράλληλα, ο φορέας αρωγός θα εξασφαλίσει την ανάπτυξη κοινών υποδομών, εφόσον απαιτούνται, ενώ θα λειτουργήσει ως εστιακό σημείο 'μιας στάσης' (one stop shop) για την στήριξη της επιχειρηματικότητας στον συγκεκριμένο κλάδο στον οποίο δραστηριοποιείται η συστάδα.
4. Βιωσιμότητα των συστάδων. Μακροπρόθεσμα, και μέσα από την εξασφάλιση της βιωσιμότητας των ενισχυόμενων συστάδων, η δράση αποσκοπεί στην δημιουργία ελληνικών, παγκοσμίου κύρους συστάδων και συνάδει με την γενικότερη Ευρωπαϊκή στρατηγική για την προώθηση της καινοτομίας, της βιώσιμης ανάπτυξης και της απασχόλησης στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Για τον λόγο αυτό η επίτευξη μετρήσιμων στόχων κάθε συστάδας, καθώς και η βιώσιμη προοπτική της, θα αποτελέσουν κύρια στοιχεία αξιολόγησης για την χρηματοδότησή τους.

Η δράση θα υλοποιηθεί σε δυο φάσεις:
Α. Με πρόσκληση εκδήλωσης ενδιαφέροντος, ανοικτή σε όλους τους θεματικούς τομείς και κλάδους της οικονομίας, καλούνται προϋπάρχοντα δίκτυα επιχειρήσεων και ερευνητικών / ακαδημαϊκών φορέων, υπό την εκπροσώπηση και τον συντονισμό ενός φορέα αρωγού, να υποβάλουν προτάσεις. 
Στόχος αυτής της πρόσκλησης είναι να διαμορφωθεί μια συγκροτημένη εικόνα για τις απαιτήσεις της αγοράς στους θεματικούς τομείς στους οποίους διαφαίνεται ανταγωνιστικό πλεονέκτημα για τη χώρα από την ανάπτυξη καινοτομικών συστάδων, την φύση και το ρόλο του φορέα αρωγού, καθώς και τις χρηματοδοτικές ανάγκες των συστάδων (καινοτομικές δραστηριότητες, ανάπτυξη κοινών υποδομών, συστέγαση κλπ). Για τον λόγο αυτό στην πρόταση που θα κατατεθεί, συνυποβάλλεται η χαρτογράφηση του υπό διερεύνηση θεματικού τομέα / κλάδου στον οποίο προτίθεται να δραστηριοποιηθεί η συστάδα, και επιχειρηματικό προ-σχέδιο που θα περιγράφει την αναπτυξιακή στρατηγική της. 

Β. Οι προτάσεις που θα κατατεθούν στο πλαίσιο της πρόσκλησης θα αξιολογηθούν με βάση συγκεκριμένα κριτήρια και διαδικασία, και τα δίκτυα των οποίων οι προτάσεις θα κριθούν ως οι πλέον αξιόλογες, θα κληθούν να υποβάλλουν πλήρη επιχειρηματικά και χρηματοδοτικά σχέδια για συγκεκριμένες δραστηριότητες στο πλαίσιο της προώθησης της καινοτομικής τους δραστηριότητας. 
Η ΓΓΕΤ, αφού αξιολογήσει τα παραπάνω στοιχεία, θα χρηματοδοτήσει την Φάση Πιλοτικής Λειτουργίας των συστάδων εκείνων που θα εμφανίσουν τις μεγαλύτερες προοπτικές επιτυχίας, με βάση και τον διαθέσιμο προϋπολογισμό. Η δράση θα χρηματοδοτήσει αφενός τον φορέα αρωγό για τον συντονισμό και την παροχή των αναγκαίων υπηρεσιών προς τις επιχειρήσεις - μέλη της συστάδας, την ανάπτυξη κοινών υποδομών, εφόσον χρειάζονται, και την κάλυψη των λειτουργικών του εξόδων που αποδεδειγμένα γίνονται προς όφελος της συστάδας, και αφετέρου τις επιχειρήσεις για την υποστήριξη καινοτομικών δραστηριοτήτων όπως η ανάπτυξη πρωτοτύπων, η κατάρτιση, η συμμετοχή σε κοινές εκθέσεις, η προβολή προϊόντων, καθώς και για την ενδεχόμενη μετεγκατάστασή τους στις κοινές υποδομές.

Επισημαίνεται ότι η παρούσα δράση διαφοροποιείται από την συναφή δράση της Γενικής Γραμματείας Βιομηχανίας του Υπουργείου Ανάπτυξης με τίτλο «Επιχειρηματικοί Συνεργατικοί Σχηματισμοί - Clusters», της οποίας η υλοποίηση ξεκίνησε πρόσφατα, κυρίως ως προς την έμφαση που δίνεται από την ΓΓΕΤ στην συνδεδεμένη με τη γνώση καινοτομία, την αξιοποίηση ερευνητικών αποτελεσμάτων και την συνεργασία με ερευνητικούς και ακαδημαϊκούς φορείς. Επιπλέον η δράση της ΓΓΕΤ δεν περιορίζεται στον τομέα της μεταποίησης.

Σε κάθε περίπτωση, οι δυο υπηρεσίες - ΓΓΕΤ και ΓΓΒ - θα συνεργασθούν στενά, ώστε να εξετασθεί η συμπληρωματικότητα των δύο δράσεων με στόχο την αποφυγή επικαλύψεων και την μεγιστοποίηση του αποτελέσματος της προβλεπόμενης εκατέρωθεν χρηματοδότησης, όπως αναφέρει η σχετική ανακοίνωση του υπ. Παιδείας.
Η δράση χρηματοδοτείται από το ΕΠΑΝ ΙΙ και τα 5 ΠΕΠ μεταβατικής στήριξης του ΕΣΠΑ (στόχου 2), με εκτιμώμενη συνολική δημόσια δαπάνη 30.000.000 ευρώ.