Παλαιότερα, συνηθιζόταν αυτή η επικεφαλίδα. Πλέον, με τη διάδοση του βιογραφικού σημειώματος και του διαφορετικού τρόπου προώθησής του (ηλεκτρονική αλληλογραφία, βάσεις δεδομένων εταιρειών), η επικεφαλίδα είναι μάλλον αυτονόητη, επομένως περιττή.
Το στοιχείο που θα πρέπει να είναι πρώτο και ευανάγνωστο είναι το πλήρες ονοματεπώνυμο του υποψηφίου. Μπορείτε να βάλετε τη φράση «Βιογραφικό σημείωμα του/της…» σε ένα διακριτικό υποσέλιδο.

Εκτιμάται ότι το επάνω μέρος της πρώτης σελίδας του βιογραφικού σημειώματος είναι αυτό στο οποίο δίνεται περισσότερη προσοχή, στις περιπτώσεις κατά τις οποίες ο αποδέκτης αφιερώνει λιγότερο από ένα λεπτό στην ανάγνωση του κειμένου. Επομένως, οι πληροφορίες που συνηθίζουμε να αναφέρουμε εκεί θα πρέπει να είναι προσεκτικά επιλεγμένες, συνοπτικές και ευδιάκριτες.

Μία λύση είναι να διαχωρίζουμε τα στοιχεία επικοινωνίας (διεύθυνση, τηλέφωνα, email) και να τα τοποθετούμε (με ή χωρίς τίτλους) κοντά στο όνομά μας, ανάλογα με τη μορφοποίηση που προτιμούμε (π.χ. ως κεφαλίδα, σε μια γραμμή κάτω από το όνομά μας, σε χωριστές γραμμές με δεξιά στοίχιση). Ως προς τη διεύθυνση θα πρέπει, αν χρειάζεται, να κάνετε διάκριση μεταξύ προσωρινής (φοιτητικής) και μόνιμης. Ως προς τη διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, θα πρέπει να είναι «σοβαρή» (π.χ. ονοματεπώνυμο), αποφεύγοντας ψευδώνυμα κτλ. Ακολουθούν ως πρώτη ενότητα οι προσωπικές πληροφορίες, τις οποίες μπορούμε να περιορίσουμε σε χρονολογία γέννησης και τόπο γέννησης (ή εθνικότητα, αν το βιογραφικό προορίζεται για το εξωτερικό). Πληροφορίες όπως η χρονολογία γέννησης και η οικογενειακή κατάσταση τυπικά δεν πρέπει να περιλαμβάνονται, καθώς αφήνουν περιθώρια για διακρίσεις, ωστόσο πολλοί απόφοιτοι επιλέγουν να τα αναφέρουν και ενίοτε ζητούνται από τις εταιρείες. Οι άνδρες καλό είναι να σημειώσουν αν έχουν εκπληρώσει τις στρατιωτικές τους υποχρεώσεις. Πληροφορίες όπως το πατρώνυμο ή ο αριθμός ταυτότητας κατά κανόνα δεν χρειάζονται. Αν είστε μέλος του ΤΕΕ και θεωρείτε ότι πρέπει να δώσετε προτεραιότητα σε αυτή πληροφορία, μπορείτε να την συμπεριλάβετε εδώ.

Μια άλλη επιλογή ώστε οι αρχικές πληροφορίες να καταλάβουν το λιγότερο δυνατό χώρο είναι να διαχωρίσετε τα στοιχεία επικοινωνίας και τις προσωπικές πληροφορίες σε δύο στήλες στην πρώτη ενότητα.

Αν στέλνετε το βιογραφικό σας για να επιδιώξετε μια συγκεκριμένη θέση για την οποία έχει δημοσιευτεί σχετική αγγελία, μπορείτε να την αναφέρετε μετά τις προσωπικές πληροφορίες με επικεφαλίδα «επαγγελματικός στόχος». Όταν στέλνετε το βιογραφικό σας για να εκδηλώσετε το ενδιαφέρον σας να εργαστείτε σε μια επιχείρηση που δεν έχει ανακοινώσει θέση, γράφετε ως στόχο τη θέση που θέλετε να κατέχετε και σε ποιο κλάδο ή επιχείρηση. Γενικά, ενδείκνυται να αναφέρετε επαγγελματικό στόχο όταν θέλετε να είναι σαφής η φιλοδοξία σας και το περιεχόμενο του βιογραφικού σας δείχνει ότι
έχετε τα απαιτούμενα προσόντα για να την εκπληρώσετε. Θα πρέπει να προσέξετε ώστε να μη λειτουργήσει περιοριστικά
η διατύπωση επαγγελματικού στόχου. Για παράδειγμα, αν στείλετε το βιογραφικό σας σε μια εταιρεία με έναν πολύ συγκεκριμένο στόχο, μπορεί να θεωρηθεί ότι είστε διατεθειμένοι να δουλέψετε μόνο με συγκεκριμένες αρμοδιότητες.

Ως προς τη διατύπωση, ο στόχος θα πρέπει να σαφής και συγκεκριμένος. Για παράδειγμα, μια φοιτήτρια η οποία αναζητούσε θέση πρακτικής άσκησης διατύπωσε το στόχο της ως εξής: «Θέση πρακτικής άσκησης για την απόκτηση γνώσεων στον έλεγχο και στην πιστοποίηση ποιότητας, καθώς και για τη συνεργασία με ειδικούς στο χώρο».

Ένας λόγος για τον οποίο διατυπώνουμε επαγγελματικό στόχο είναι γιατί, λόγω της θέσης του (πάνω μέρος πρώτης σελίδας), μας «χαρακτηρίζει» εξαρχής ως επαγγελματία και υποψήφιο, καθώς είναι η πρώτη ουσιαστική πληροφορία
που θα δει ο αποδέκτης. Εναλλακτικά, μπορείτε να συμπεριλάβετε μια ενότητα με τίτλο «Προφίλ», στην οποία σε 3-4 γραμμές θα παρουσιάσετε τον εαυτό σας και θα επισημάνετε επιλεγμένες εμπειρίες και προσόντα που σας καθιστούν
ιδανικό/ή για τη θέση που επιδιώκετε. Παράδειγμα: «Ηλεκτρονικός μηχανικός με κύρια ενδιαφέροντα την ανάπτυξη λογισμικού και την τεχνητή νοημοσύνη. Ανεπτυγμένη ικανότητα επίλυσης προβλημάτων και εργασίας σε ομάδες,
μετά από διετή ερευνητική εμπειρία με αντικείμενο τη μηχανική μάθηση».

Η ενότητα της Εκπαίδευσης είναι η σημαντικότερη για έναν νέο απόφοιτο χωρίς εργασιακή εμπειρία αλλά και κατά την αίτηση για μεταπτυχιακές σπουδές ή ερευνητική απασχόληση, επομένως σε αυτές τις περιπτώσεις προηγείται της ενότητας «Εμπειρία». Τυπικά, για κάθε κύκλο σπουδών που συμπεριλαμβάνουμε, αναφέρουμε το εκπαιδευτικό ίδρυμα (π.χ. Τμήμα, Πολυτεχνείο Κρήτης), τον τίτλο σπουδών, αν τον έχουμε αποκτήσει (Δίπλωμα), και το χρόνο κτήσης ή την περίοδο των σπουδών.

Για να δώσετε έμφαση στις σπουδές σας, μπορείτε να συμπεριλάβετε ενδεικτικά μαθήματα, βασικά διδασκόμενα γνωστικά πεδία και δεξιότητες, καθώς και επιλεγμένα projects/εργασίες (συμπεριλαμβανομένης της διπλωματικής). Ισχύει και εδώ ο κανόνας της προσαρμογής στην περίπτωση/στόχο του βιογραφικού. Δηλαδή, θα επιλέξετε μαθήματα και projects που έχουν σχέση με τις απαιτήσεις της επιδιωκόμενης θέσης. Η διατύπωση θα είναι προσαρμοσμένη στον αποδέκτη του βιογραφικού. Αναρωτηθείτε: «Οι τίτλοι των μαθημάτων είναι κατανοητοί για έναν υπεύθυνο επιλογής προσωπικού; Θα ήταν προτιμότερο να αναφέρω γνωστικά αντικείμενα;». Το ίδιο ισχύει και για τα projects. Μπορείτε, για παράδειγμα, μετά τον τίτλο της διπλωματικής σας εργασίας, να αναφέρετε μια επεξήγηση, να τονίσετε την αξία/σημασία της μελέτης αλλά και
δεξιότητες/εξοπλισμό/εφαρμογές που χρησιμοποιήσατε.

Πιθανές πρόσθετες πληροφορίες είναι οι εξής:

• Βαθμός: αναφέρεται όταν ζητείται και όταν είναι σχετικά υψηλός. Αν για κάποιο λόγο θεωρείτε ότι ο βαθμός του πτυχίου σας δεν αντανακλά «δίκαια» την επίδοσή σας, θα μπορούσατε ίσως να συμπεριλάβετε τη σειρά
  κατάταξής σας κατά την αποφοίτηση.
• Περίοδος σπουδών στο εξωτερικό: θα συμπεριλάβετε ίδρυμα, τόπο-χώρα και επιπλέον στοιχεία που θεωρείτε αξιόλογα (π.χ. γλώσσα διδασκαλίας, αξιοσημείωτα μαθήματα/εργαστήρια/εργασίες).
• Υποτροφίες επίδοσης: Αν, εκτός από υποτροφίες επίδοσης, έχετε κερδίσει και άλλες διακρίσεις, μπορείτε να τις συμπεριλάβετε σε χωριστή ενότητα με τίτλο «Διακρίσεις», διαφορετικά θα εντάξετε τις υποτροφίες στις σπουδές.

Κατά κανόνα, ένας φοιτητής θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει τον τελευταίο ολοκληρωμένο κύκλο σπουδών του (Λύκειο)
και τον αντίστοιχο τίτλο (απολυτήριο), ενώ για έναν απόφοιτο τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, αυτή η πληροφορία μπορεί να θεωρηθεί περιττή. Ακόμα και ως απόφοιτοι, μπορείτε να αναφέρετε την ανώτερη δευτεροβάθμια εκπαίδευση αν σας ζητείται (π.χ. κατά την αίτηση για μεταπτυχιακές σπουδές στο εξωτερικό) ή σε εξαιρετικές περιπτώσεις, για παράδειγμα αν έλαβε χώρα στο εξωτερικό ή αν είχατε πολύ υψηλό βαθμό απολυτηρίου (ο βαθμός πιθανόν να ενδιαφέρει περισσότερο τους αξιολογητές μιας αίτησης για μεταπτυχιακές σπουδές παρά έναν εργοδότη). Ένας απόφοιτος που δεν θέλει να συμπεριλάβει τις λυκειακές του σπουδές, αλλά θέλει να αναφέρει πληροφορίες από την εν λόγω περίοδο μπορεί να τις αναφέρεις στις σχετικές ενότητες (π.χ. διάκριση σε μαθηματικό διαγωνισμό στην ενότητα «Διακρίσεις», συμμετοχή σε περιβαλλοντική και θεατρική ομάδα στα «Ενδιαφέροντα» κ.ο.κ.).

Καλό θα είναι το βιογραφικό να δίνει έμμεσα απάντηση στην ερώτηση «Γιατί αυτός ο υποψήφιος άργησε να πάρει
το πτυχίο του;». «Αποδεκτές» εξηγήσεις θα ήταν λόγου χάρη η παράλληλη πλήρης απασχόληση ή η ενδιάμεση
εκπλήρωση της στρατιωτικής θητείας. Εναλλακτικά, εφόσον είστε κάτοχος του τίτλου σπουδών, μπορείτε να αναφέρετε
μόνο το χρόνο κτήσης συμπληρώνοντας την πληροφορία ότι πρόκειται για 5ετή κύκλο σπουδών, με την επιφύλαξη
ότι αυτό ενδέχεται να θεωρηθεί προσπάθεια απόκρυψης της ακριβούς περιόδου σπουδών.

Η περίοδος της πρακτικής άσκησης, ακόμα και αν είναι σύντομη, αποτελεί πολύτιμη μύηση στον κόσμο της εργασίας. Βοηθά τους φοιτητές να κατανοήσουν έννοιες και διαδικασίες που έχουν διδαχθεί, στο πλαίσιο ενός οργανισμού
και του ευρύτερου περιβάλλοντός του, να έχουν τις πρώτες εμπειρίες τους στην εφαρμογή γνώσεων και δεξιοτήτων
για την επίτευξη στόχων και να εξοικειωθούν με τους άρρητους «κανόνες» της εργασιακής συμπεριφοράς και αλληλεπίδρασης.

Σχετικά με την πρακτική άσκηση, αναφέρουμε τις ίδιες πληροφορίες όπως και για οποιαδήποτε άλλη περίοδος εργασιακής εμπειρίας: το χρόνο απασχόλησης, τον εργοδότη/φορέα και το αντικείμενό του, εάν δεν είναι γνωστό, τον τόπο, τον τίτλο της θέσης («Ασκούμενος/η» ή «Πρακτική άσκηση» εν προκειμένω), τα καθήκοντα και/ή τα επιτεύγματα. Αφού καταγράψετε τα βασικά στοιχεία της εμπειρίας στο γενικό βιογραφικό σας, όταν το προσαρμόζετε για μια συγκεκριμένη θέση, μπορείτε να ανατρέχετε στα απαραίτητα και επιθυμητά προσόντα και να προσαρμόζετε τις δικές σας πληροφορίες. Στόχος σας είναι να δείξετε μέσω του βιογραφικού σημειώματος ότι είστε ένας υποψήφιος που μπορεί να αντεπεξέλθει στις απαιτήσεις της θέσης και, ακόμα καλύτερα, θα προσφέρει στον εργοδότη σημαντικά και μετρήσιμα οφέλη.

Προσπαθήστε να δώσετε σαφείς και ενδιαφέρουσες πληροφορίες από την εμπειρία της πρακτικής σας άσκησης. Για παράδειγμα, μια ασαφής διατύπωση...

Πρακτική άσκηση στον ΟΤΕ στα πλαίσια προγράμματος του Πολυτεχνείου Κρήτης (07-08/2011)

…μπορεί να μετατραπεί σε πιο συγκεκριμένες, σαφείς και ουσιαστικές πληροφορίες:

Τηλεπικοινωνιακό Διαμέρισμα Χανίων & Ρεθύμνης ΟΤΕ, Τεχνικό Τμήμα

07 - 08/2011, Πρακτική Άσκηση

• Εργασία στον κεντρικό κατανεμητή νέων συνδέσεων τηλεφωνίας και Internet
• Ανάνηψη αρχείων Excel και αποκατάστασή τους
• Εξωτερική εργασία με συνεργείο τεχνικών για αποκατάσταση βλαβών
• Εκμάθηση και χρήση υπηρεσιακού λογισμικού:
  • ΠΡΟΜΗΘΕΑΣ
  • Σύστημα Διαχείρισης Νέων Συνδέσεων Κατανεμητών
  • Ψηφιακός Δοκιμαστικός Μεταλλάκτης Γενικού Κατανεμητή

Η εμπειρία είναι μία από τις δύο βασικότερες ενότητες του βιογραφικού (η άλλη είναι η ενότητα της εκπαίδευσης).
Οι νέοι απόφοιτοι συχνά δεν έχουν εμπειρία σχετική με το αντικείμενο των σπουδών τους. Αν και η επαγγελματική
εμπειρία δεν αποτελεί αναγκαία προϋπόθεση για την πρόσληψη ενός αποφοίτου, συμβάλλει στην αίσθηση εμπιστοσύνης ενός εργοδότη για την εργασιακή ετοιμότητα ενός υποψηφίου. Επομένως, ενδείκνυται να αντικαταστήσετε τη συνήθη ενότητα «ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΕΜΠΕΙΡΙΑ» με μια ενότητα με τον γενικότερο τίτλο «ΕΜΠΕΙΡΙΑ», όπου μπορείτε να αναφέρετε
τα εξής (εφόσον σας αφορούν και σχετίζονται με κάποιον τρόπο με την επιδιωκόμενη εργασία):

• Μελέτες/projects που εκπονήσατε στη διάρκεια των σπουδών
• Άμισθη εργασία (π.χ. σε οικογενειακή επιχείρηση)
• Εθελοντική εργασία
• Πρακτική άσκηση
• Εργασία «άσχετη» με το αντικείμενο των σπουδών (π.χ. πωλήσεις)
• Εμπειρία κατά τη στρατιωτική θητεία

Οτιδήποτε έχετε επιτύχει χρησιμοποιώντας υπάρχουσες και αναπτύσσοντας νέες γνώσεις και δεξιότητες αποτελεί χρήσιμη πληροφορία για τον αναγνώστη του βιογραφικού, εφόσον άπτεται των προσόντων που αναζητά και προβάλλεται
με τρόπο, ώστε να είναι εμφανής η συνάφεια της εμπειρίας σας με αυτά που θα κληθείτε να επιτελέσετε στο πλαίσιο της θέσης ή συνεργασίας που διεκδικείτε.

Ίσως ο σημαντικότερος κανόνας ως προς το βιογραφικό σημείωμα είναι ότι θα πρέπει να το προσαρμόζουμε στην περίπτωση, κάθε φορά που διεκδικούμε με αυτό μια νέα ευκαιρία. «Τι απαιτείται για μια συγκεκριμένη (συν)εργασία;
Ποια από αυτά τα προσόντα διαθέτω; Τι παραδείγματα έχω για να το υποστηρίξω;». Ένας έμπειρος επαγγελματίας είναι θεμιτό ακόμα και να παραλείψει ολόκληρες περιόδους απασχόλησης, προκειμένου να προβάλει πιο αποτελεσματικά τη συναφή του εμπειρία. Αντίστοιχα, ένας νέος απόφοιτος θα παρουσιάσει τα ακαδημαϊκά του projects, την πρακτική του άσκηση και ό,τι άλλη εμπειρία διαθέτει δίνοντας έμφαση σε δεξιότητες, επιτεύγματα και άλλα απαιτούμενα και επιθυμητά χαρακτηριστικά.

Επιπλέον επισημάνσεις:

• Παραλείπουμε περιττές λέξεις (π.χ. άρθρα) και φράσεις (π.χ. «Τα καθήκοντά μου περιλάμβαναν τα εξής:»).
• Χρησιμοποιούμε τη μορφοποίηση του κειμένου για να γίνουν ευδιάκριτες οι διάφορες πληροφορίες.
  Για παράδειγμα, το όνομα εργοδότη με έντονους (bold) χαρακτήρες, η θέση με πλάγιους, τα επιτεύγματα
  σε λίστα με κουκκίδες:

10/2011-12/2011

Τεχνικό γραφείο Αρ. Παπαδάκη
Πρακτική άσκηση

• Επιλογή κατασκευαστικού εξοπλισμού.
• Επίβλεψη εγκατάστασης Φωτοβολταϊκών Συστημάτων.

• Χρησιμοποιούμε τη σειρά των πληροφοριών και τη μορφοποίηση του κειμένου για να τονίσουμε ό,τι δίνει
  θετικότερη εντύπωση. Δεν είναι υποχρεωτικό να ξεκινήσουμε με το χρόνο απασχόλησης. Αν η θέση
  που κατείχαμε ή ο εργοδότης είναι η πληροφορία που θέλουμε να προβάλουμε, αυτή θα μπει πρώτη
  ή θα τονιστεί με έντονους χαρακτήρες. Η ίδια δομή θα ακολουθηθεί, για λόγους ομοιομορφίας
  σε όλες τις περιόδους απασχόλησης.

Τα καθήκοντα αφορούν στα έργα που απαιτείται να επιτελεί ο κάτοχος μιας θέσης εργασίας. Μια βασική διαφορά καθηκόντων-επιτευγμάτων είναι η εξής: τα καθήκοντα είναι απρόσωπα, τα επιτεύγματα προσωπικά. Οποιοσδήποτε
και αν κατείχε μια συγκεκριμένη θέση σε ένα συγκεκριμένο πλαίσιο θα είχε τα ίδια καθήκοντα. Τα επιτεύγματα,
από την άλλη, δίνουν την ευκαιρία στον υποψήφιο να προβάλει τα συγκεκριμένα αποτελέσματα που ο ίδιος πέτυχε
ως κάτοχος της θέσης και τα οποία, πιθανότατα, τον διαφοροποιούν από άλλους με τον ίδιο «τίτλο εργασίας».

Ένας τρόπος για να αναγνωρίσετε και να διατυπώσετε τα επιτεύγματά σας αναφορικά με μια περίοδο απασχόλησης
είναι να αναλογιστείτε τα εξής ερωτήματα: Τι καταστάσεις αντιμετωπίσατε; Ποιες ήταν οι ενέργειές σας; Τι επιτύχατε,
τι αποτελέσματα είχατε; Επίσης, μπορείτε να σκεφτείτε τι κάνατε το οποίο είτε απέρρεε είτε όχι από τα καθήκοντά σας
και επέφερε ένα θετικό αποτέλεσμα (βελτιστοποίηση διαδικασίας, ανάπτυξη νέου προϊόντος, αύξηση ικανοποίησης
χρηστών κτλ.). Παραδείγματα επιτευγμάτων:

• Υποβολή πρότασης για βελτιστοποίηση της γραμμής παραγωγής
• Εκπόνηση έρευνας για ανταγωνισμό προϊόντων
• Αυτοματοποίηση διαδικασίας λήψης αντιγράφων ασφαλείας
• Αύξηση παραγωγικότητας ορυχείου μέσω βελτίωσης του μοντέλου λιγνιτικής εκμετάλλευσης

Αυτή η ενότητα είναι πολύ σημαντική για τους μηχανικούς και πιθανόν πολυδιάστατη, επομένως είναι χρήσιμο
οι πληροφορίες να είναι ομαδοποιημένες. Έτσι θα είναι ευδιάκριτες για τον αποδέκτη οι επιμέρους κατηγορίες
που αναζητά. Η ομαδοποίηση εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την ειδικότητα. Για έναν απόφοιτο μηχανικό
υπολογιστών αυτή η ενότητα θα είναι αρκετά «πλούσια», επομένως θα πρέπει να την προσαρμόζει ανά περίπτωση
χρήσης του βιογραφικού, για παράδειγμα θα διαφέρει ανάλογα με το αν προορίζεται για θέση software developer
ή για θέση database developer. Ένα παράδειγμα γενικής κατηγοριοποίησης τεχνικών δεξιοτήτων για έναν ΗΜΜΥ
είναι η εξής: λειτουργικά συστήματα, hardware, λογισμικό, δίκτυα, γλώσσες προγραμματισμού.
Άλλες κατηγορίες για τους μηχανικούς μπορεί να είναι: στατιστικά πακέτα, προγράμματα μηχανολογικής σχεδίασης, προγράμματα κατεργασίας. Άλλες τεχνικές/ειδικές δεξιότητες είναι η συλλογή, ανάλυση και ερμηνεία δεδομένων,
η σύνταξη τεχνικών κειμένων και αναφορών, το project management, η χρήση μηχανημάτων, οργάνων κτλ.

Πολλοί απόφοιτοι διστάζουν να συμπεριλάβουν δεξιότητες τις οποίες δεν έχουν κατακτήσει σε βάθος.
Γενικά, μπορείτε να προσθέσετε για κάθε δεξιότητα μια αυτοαξιολόγηση (π.χ. σε κλίμακα 1-5, με ποιοτικούς προσδιορισμούς). Αν αναφέρετε τη χρήση δεξιοτήτων στην περιγραφή projects και εργασιακής εμπειρίας,
θα γίνει πιο πειστική η κατοχή τους, αφού θα φαίνεται πού τις έχετε χρησιμοποιήσει ως τώρα και με τι αποτελέσματα.
Να θυμάστε επίσης, ότι τίποτα δεν είναι αυτονόητο, μη θεωρείτε δηλαδή ότι θα πρέπει να παραλείψετε μια δεξιότητα
που διδαχθήκατε, ως αυτονόητη λόγω αντικειμένου. Οι απόφοιτοι του ίδιου τμήματος ενδέχεται να έχουν αναπτύξει,
σε κάποιο βαθμό, διαφορετικές δεξιότητες.

Η γνώση ξένων γλωσσών κατά κανόνα εκτιμάται ως εργασιακό προσόν και η εκμάθηση «στην πράξη» έχει ορισμένα πλεονεκτήματα έναντι της τυπικής εκπαίδευσης. Σε γενικές γραμμές, στην ενότητα «Γλώσσες» αναφέρουμε τον τίτλο
ενός πιστοποιητικού που κατέχουμε ή μια αυτοαξιολόγηση συνοπτική, με ποιοτικούς όρους (π.χ. Άριστη κατανόηση
και γραπτή έκφραση, επαρκής ικανότητα ομιλίας), ή αναλυτική, σύμφωνη με το Κοινό Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Αναφοράς
για τις Γλώσσες το οποίο διαμόρφωσε το Συμβούλιο της Ευρώπης (βλ. Οδηγίες συμπλήρωσης βιογραφικού σημειώματος Europass). Ακόμα και για τον κάτοχο πιστοποιητικού, η αναφορά του μπορεί να συνδυαστεί με αυτοαξιολόγηση,
αν το βιογραφικό προορίζεται για σπουδές ή εργασία στο εξωτερικό ή, γενικότερα, είναι χρήσιμη μια πλήρης εικόνα
των γλωσσικών ικανοτήτων. Κάποιος ο οποίος κατέκτησε μια ξένη γλώσσα όχι μέσω τυπικής εκπαίδευσης αλλά με άλλον τρόπο, μπορεί να το επισημάνει, για παράδειγμα: Ιταλικά (μητρική γλώσσα), Ισπανικά (1ετής διαμονή στη Μαδρίτη).

Όσο δύσκολο και αν μας είναι να μιλήσουμε για τα θετικά χαρακτηριστικά μας, κατά την αναζήτηση εργασίας,
αυτό που κάνει έναν υποψήφιο να ξεχωρίσει από άλλους με τα ίδια τυπικά προσόντα (κυρίως σπουδές και εργασιακή εμπειρία) είναι ο τρόπος με τον οποίο θα προβάλει τις ιδιαίτερες προσωπικές και διαπροσωπικές ικανότητές του.
Στοιχεία για τα προσωπικά χαρακτηριστικά που αναζητά ένας εργοδότης παρέχονται ρητά ή μη στην ανακοίνωση
της θέσης. Εδώ υπάρχει ο κίνδυνος όλοι οι υποψήφιοι να αναφέρουν τις ίδιες λέξεις-κλειδιά της ανακοίνωσης.
Γενικότερα, πιο αποτελεσματική από την απλή παράθεση ικανοτήτων (διαπραγμάτευση-πειθώ, επικοινωνία, διαχείριση χρόνου) είναι ο συνδυασμός τους με παραδείγματα (διαπραγμάτευση: εμπειρία σε πωλήσεις, επικοινωνία: ραδιοφωνικός παραγωγός ενός σταθμού, διαχείριση χρόνου: εργασία παράλληλα με σπουδές, συνεργασία: εκπόνηση ομαδικών
projects). Αυτό μπορεί να γίνει πιο αναλυτικά στη συνοδευτική επιστολή.

Η ενότητα των «Ενδιαφερόντων/Δραστηριοτήτων ελεύθερου χρόνου» είναι προαιρετική. Εάν η έκταση
του βιογραφικού σας σάς το επιτρέπει, μπορείτε να συμπεριλάβετε προσεκτικά επιλεγμένα ενδιαφέροντά/ασχολίες σας,
για τους εξής λόγους:

• Συμπληρώνουν την εικόνα σας, δείχνουν ότι είστε δραστήριοι και με πολύπλευρα ενδιαφέροντα.
• Αναδεικνύουν, άμεσα ή έμμεσα, ενδιαφέροντα χαρακτηριστικά σας (π.χ. σκάκι-αναλυτική σκέψη/συγκέντρωση, μπάσκετ-ομαδικό πνεύμα/συνεργασία, σκηνοθεσία-σχεδιασμός/οργάνωση/επικοινωνία), τα οποία αποτελούν σημαντικά κριτήρια επιλογής.
• Δίνουν πρακτικής χρησιμότητας πληροφορίες. Για παράδειγμα, αν η θέση απαιτεί ταξίδια σε άλλες χώρες,
  η δική σας αναφορά σε ταξίδια και την επιδίωξη γνωριμίας ατόμων από διαφορετικές κουλτούρες
  υποστηρίζει την υποψηφιότητά σας.
• Τέλος, το βιογραφικό μας ενδέχεται να κεντρίσει το ενδιαφέρον ενός εργοδότη λόγω «ταύτισης»,
  καθώς η προσοχή και η συμπάθειά μας στρέφεται συχνά σε άτομα με τα οποία έχουμε κάτι κοινό.

Δεν είναι υποχρεωτικό, ωστόσο σας δίνει την ευκαιρία να υποστηρίξετε με συνεχές κείμενο την καταλληλότητά σας για μια συγκεκριμένη θέση. Μια σύντομη συνοδευτική επιστολή η οποία αποτελεί προϊόν σκέψης και προσεκτικής σύνταξης, σε συνδυασμό με ένα κατάλληλα προσαρμοσμένο στην περίπτωση βιογραφικό σημείωμα, αυξάνει σε γενικές γραμμές την πιθανότητα να επιλεγείτε. Αποφύγετε (αρχικά τουλάχιστον) να αναζητήσετε κάποιο υπόδειγμα/παράδειγμα συνοδευτικής επιστολής. Χρησιμοποιήστε ως βάση αφενός την αυτογνωσία σας και αφετέρου τη γνώση των απαιτήσεων της θέσης, του επαγγέλματος και του κλάδου και προσπαθήστε να υποστηρίξετε, με επιλεγμένες πληροφορίες και παραδείγματα, την καταλληλότητά σας.

Όταν ένα βιογραφικό σημείωμα εξετάζεται από άνθρωπο (σε αντιδιαστολή με την αυτόματη αναζήτηση σε βάσεις δεδομένων), εκτιμάται ότι ο αναγνώστης αφιερώνει σχετικά περισσότερο χρόνο στο πάνω μέρος της πρώτης σελίδας και, γενικότερα, στην πρώτη σελίδα. Αυτός είναι πιθανόν ο λόγος για τον οποίο υπάρχει μια αυξανόμενη τάση να περιλαμβάνεται στο βιογραφικό, κάτω από τα προσωπικά στοιχεία και συχνά αντί για επαγγελματικό στόχο, μια ενότητα «επαγγελματικού προφίλ» (ενδεικτικές παραλλαγές: «Σύνοψη προσόντων», «Βασικές δεξιότητες» / Qualifications Summary, Key Skills). Για να συνθέσετε ένα τέτοιο προφίλ, θα πρέπει (α) να μελετήσετε τα ζητούμενα προσόντα της θέσης την οποία επιδιώκετε ή του κλάδου/αντικειμένου που σας ενδιαφέρει και (β) να εντοπίσετε και να διατυπώσετε τα πιο δυνατά σχετικά σας πλεονεκτήματα/επιτεύγματα.

Για το πρώτο, μια βασική πηγή πληροφοριών είναι η ίδια η ανακοίνωση της θέσης, οι γνωριμίες σας (π.χ. εργαζόμενοι σε παρόμοιο αντικείμενο) και το Διαδίκτυο (π.χ. πληροφορίες για δεξιότητες ανά τομέα).

Ως προς την επιλογή των 3-5 σημείων που θα επιλέξετε να αναδείξετε στην ενότητα του προφίλ, σκεφτείτε:

• μια σύντομη αυτοπαρουσίαση, την εργασιακή σας ταυτότητα, που μπορεί να περιλαμβάνει και την άμεση επαγγελματική σας επιδίωξη
• τις βασικές δεξιότητες, τα πεδία ειδημοσύνης, την εξειδίκευσή σας μέσω σπουδών και εμπειρίας (έμμισθης και μη)
• αντιπροσωπευτικές εμπειρίες/επιτεύγματα που κάνουν φανερά τα σημαντικότερα προσόντα σας
• περιζήτητες τεχνικές δεξιότητες που διαθέτετε
• (δια)προσωπικές δεξιότητες (π.χ. εργασία σε ομάδες και επίλυση προβλημάτων) και παραδείγματα που αποδεικνύουν ότι τις διαθέτετε
• προσόντα «μπόνους», δηλαδή δεξιότητες, εμπειρίες, επιτεύγματα κτλ. τα οποία είναι σε κάποιον βαθμό απρόσμενα για κάποιον με το δικό σας υπόβαθρο
• σημαντικά πρόσθετα διπλώματα, πιστοποιητικά, άδειες που σχετίζονται με την εργασία που επιδιώκετε
• τυχόν σχέση συνεργασίας σας με εκπαιδευτικό ίδρυμα, επαγγελματικό σύλλογο, ερευνητικό κέντρο, προϋπηρεσία σε σημαντική εταιρεία
• ανατροφοδότηση/ επαινετικά σχόλια που έχετε λάβει από καθηγητή, εργοδότη κτλ. και θεωρείτε ότι σας χαρακτηρίζουν

Επιλέξτε από τα σημεία που σκεφτήκατε, τα 3-5 που είναι πιο πειστικά και σχετικά με την περίπτωση και γράψτε τα με σαφήνεια με τη μορφή προτάσεων ή λίστας με κουκκίδες.

Το επαγγελματικό portfolio, είτε πρόκειται για συμβατικό (ντοσιέ με έγγραφα, σχέδια κτλ.) είτε για ηλεκτρονικό
(e-portfolio), είναι ουσιαστικά ένα μέσο για τη συλλογή και την παρουσίαση αποδεικτικών που αφορούν στα προσόντα
και τα επιτεύγματά σας. Περιλαμβάνει, δηλαδή, επιλεγμένα δείγματα έργων/εργασιών σας και άλλα «τεκμήρια» των προσόντων που έχετε να προσφέρετε ως εργαζόμενοι ή συνεργάτες. Συμπληρώνει και υποστηρίζει με εικόνες και παραδείγματα τη λεκτική περιγραφή προσόντων του βιογραφικού σημειώματος.

Ενδεικτικά «δείγματα» για ένα portfolio: ένα web site που αναπτύξατε, ένα project που εκπονήσατε, ένα παράδειγμα κώδικα που γράψατε, ένα δείγμα γραπτού λόγου (ιδίως τεχνικού κειμένου, π.χ. περίληψη αναφοράς), μια βάση δεδομένων, ένα σχέδιο CAD.

Παλαιότερα, portfolio χρησιμοποιούσαν μόνο ζωγράφοι, φωτογράφοι, σχεδιαστές, αρχιτέκτονες. Τώρα portfolio ή «δείγματα έργων» υποβάλλουν υποψήφιοι για ορισμένα μεταπτυχιακά προγράμματα σε διάφορους τομείς αλλά και υποψήφιοι για θέσεις εργασίας. Το portfolio μπορεί να σας βοηθήσει να ξεχωρίσετε όταν διεκδικείτε θέσεις εργασίας, δεδομένου ότι όλοι δίνουν μια λεκτική περιγραφή των προσόντων τους με το βιογραφικό σημείωμα αλλά λίγοι μπαίνουν στη διαδικασία να παρουσιάσουν σχετικές αποδείξεις. Το portfolio δίνει ένα ισχυρό πλεονέκτημα, επειδή έχουμε την τάση
να εμπιστευόμαστε περισσότερο αυτά που βλέπουμε με τα μάτια μας, παρά αυτά που μας λένε. Επίσης, στη σημερινή
αγορά εργασίας, συχνά δεν έχουμε ένα σταθερό τίτλο εργασίας αλλά διάφορα σύνολα δεξιοτήτων, τα οποία προβάλλουμε σε διάφορους εργοδότες/πελάτες για να εξασφαλίσουμε διάφορες συνεργασίες. Το portfolio, ως εργαλείο αναζήτησης εργασίας, μας βοηθά σε αυτή τη διαρκή διεκδίκηση ευκαιριών.

Το portfolio, ως διαδικασία και προϊόν, προσφέρει σε οποιονδήποτε επαγγελματία τα εξής: αυτογνωσία, αυτοπεποίθηση, καλύτερη προβολή. Η διαδικασία δημιουργίας του portfolio σας βοηθά να αναλογιστείτε την πορεία που έχετε ήδη
διανύσει, πού βρίσκεστε τώρα και πού θέλετε να βρεθείτε στο μέλλον. Σας βοηθά να αναγνωρίσετε τα δυνατά σας σημεία και τις ελλείψεις σας αλλά και τα ενδιαφέροντα, τις προτιμήσεις και τους στόχους σας. Αυτή η γνώση και το portfolio ως προϊόν θα σας βοηθήσουν να διεκδικήσετε θέσεις και έργα, με επίγνωση των σχετικών προσόντων σας και συγκεκριμένα, σαφή παραδείγματα αυτών. Ακόμα και αν σας είναι δύσκολο να μιλάτε για τον εαυτό σας, τα «απτά» έργα-δείγματα των ικανοτήτων σας θα σας διευκολύνουν.

Ο στόχος του επαγγελματικού portfolio είναι να δουν συγκεκριμένοι εργοδότες/πελάτες ότι έχετε συγκεκριμένες δεξιότητες. Ως εκ τούτου, περιλαμβάνει προσεκτικά επιλεγμένα αντικείμενα, αυτά που θα κάνουν τη θετικότερη και ισχυρότερη εντύπωση.

Για να ξεκινήσετε, θα πρέπει να προσδιορίσετε αρχικά σε ποιους απευθύνεται ο φάκελός σας. Ποιος θα τον αξιολογήσει;
Τον φτιάχνετε για μια συγκεκριμένη θέση, για ένα είδος συνεργασιών, για ένα είδος εταιρειών;

Έπειτα, θα πρέπει να προσδιορίσετε ποια προσόντα αναζητά το κοινό σας. Μπορείτε να πάρετε πληροφορίες
από ιστοσελίδες εταιρειών, αγγελίες θέσεων, επαγγελματικές εκδόσεις. Μπορείτε να ρωτήσετε αποφοίτους, καθηγητές, εργαζομένους, εργοδότες. Επίσης μπορείτε να κάνετε υποθέσεις: Τι θέλουν από κάποιον που επιλέγουν για τη συγκεκριμένη θέση; Τι χρειάζεται η εταιρεία αυτή τη στιγμή σύμφωνα με τις πληροφορίες που έχετε; Τι δεξιότητες ζητούνται ή εκτιμώνται στον συγκεκριμένο τομέα;

Αφού προσδιορίσετε τα προσόντα που θέλετε να αποδείξετε, αναζητήστε τεκμήρια. Ψάξτε στα αρχεία σας (στον υπολογιστή ή στο γραφείο σας) για πράγματα που έχετε δημιουργήσει (π.χ. αναφορές) και πράγματα που αποτυπώνουν κάτι που κάνατε (π.χ. φωτογραφίες) ή δείχνουν ένα σημαντικό χαρακτηριστικό σας. Ανακαλέστε στη μνήμη σας τις εμπειρίες σας,
τα έως τώρα επιτεύγματά σας, τις δραστηριότητες στις οποίες έχετε επιδείξει αφοσίωση, δημιουργήματα για τα οποία είστε υπερήφανοι. Επίσης, επιλέξτε πράγματα που θα βοηθήσουν τους θεατές του portfolio να ξεπεράσουν τυχόν προβληματισμούς. Αν, λόγου χάρη, δεν έχετε επαγγελματική εμπειρία, εντοπίστε τεκμήρια τα οποία προβάλλουν ό,τι πιο συναφές διαθέτετε (π.χ. συστατική επιστολή προϊσταμένου από την πρακτική άσκηση, στην οποία αναφέρει έργα με τα οποία ασχοληθήκατε).

Αφού επιλέξετε τα αντικείμενα που θα συμπεριλάβετε στο portfolio, θα πρέπει να φροντίσετε να είναι νοηματικά αυτοτελή. Ένας τρόπος είναι με την «τεχνική STAR»: Για κάθε αντικείμενο, περιγράψτε υπό ποιες περιστάσεις δημιουργήθηκε (Situation), τι σας ζητήθηκε/έπρεπε να κάνετε (Task), τι αποφασίσατε, τι κάνατε και με ποιον τρόπο (Action), καθώς και τι συνέβη μετά, τι επίδραση είχαν οι ενέργειές σας, τι ανατροφοδότηση λάβατε (Results). Αν και η λεκτική περιγραφή κάθε αντικειμένου που περιλαμβάνεται στο portfolio θα πρέπει να είναι σύντομη, δυνάμει χρήσιμες πληροφορίες είναι οι εξής:

ΠΛΑΙΣΙΟ

• Σκοπός και προθεσμία/χρονοδιάγραμμα
• Πού, πότε, τι κάνατε και για ποιον
• Θέση, αρμοδιότητες, συνεισφορά σας
• Συνεργασία ή ανεξάρτητη εργασία
• Μέγεθος project, χρονική διάρκεια

• Διαθέσιμοι πόροι (χρήμα, εξοπλισμός, χρόνος)
• Δυσκολίες – περιορισμοί
• Διαδικασία εξέλιξης, αλλαγές
• Δεξιότητες που χρησιμοποιήσατε (ειδικές & μεταβιβάσιμες)

• Ολοκληρωμένο ή σε εξέλιξη
• Θετική ανατροφοδότηση
• Αξιοποίηση

Ο σημαντικότερος ίσως «κανόνας» είναι ότι το κάθε αντικείμενο του portfolio θα πρέπει, όπως προαναφέρθηκε, να είναι αυτοτελές, ειδικά στο ηλεκτρονικό portfolio. Στο συμβατικό portfolio, θα γράψετε για κάθε αποδεικτικό μια περιγραφή
και, στο ηλεκτρονικό, θα βάλετε εναλλακτικά μια ηχητική περιγραφή, ώστε για κάθε αντικείμενο να είναι φανερό τι κάνατε, γιατί το κάνατε, πώς το κάνατε και τι δείχνει για εσάς. Ωστόσο, όταν λέμε «αντικείμενο» ή «τεκμήριο», δεν εννοούμε ότι θα βάλετε αυτούσιο ένα project σας, λόγου χάρη. Ας υποθέσουμε, για παράδειγμα, ότι θέλετε να συμπεριλάβετε στο ηλεκτρονικό portfolio τη διπλωματική διατριβή σας. Το «αντικείμενο» στο portfolio μπορεί να είναι ένα σχέδιο, μια εικόνα, μια φωτογραφία, με λεζάντα και περιγραφή της εργασίας, σύμφωνα με όσα προαναφέρθηκαν (τεχνική STAR κτλ.). Αν θέλετε, μπορείτε να προσθέσετε links για την περίληψή της, μια δημοσίευση που προέκυψε από αυτήν, βίντεο από την παρουσίασή της. Η κεντρική παρουσίαση του «τεκμηρίου», εντούτοις, θα πρέπει να είναι σύντομη και ουσιαστική, με σεβασμό στο χρόνο και τα ενδιαφέροντα του υποθετικού «κοινού».

Ως προς το χρόνο, κατά κανόνα τα πιο πρόσφατα αντικείμενα θεωρούνται πιο πειστικά (πρόσφατο = τελευταία 5 χρόνια). Αλλά κάτι που δείχνει μια κλίση σας που εκδηλώθηκε ήδη από την παιδική ηλικία μπορεί επίσης να συμβάλει σε μια θετική εντύπωση.

Καλό είναι να παρουσιάζετε για κάθε έργο όχι μόνο το τελικό προϊόν αλλά και την εξέλιξή του στο χρόνο ή τη διαδικασία δημιουργίας, γιατί με αυτόν τον τρόπο ο εργοδότης μπορεί να συμπεράνει πώς σκέφτεστε και πώς λύνετε τα προβλήματα, πληροφορίες πολύ χρήσιμες για κάποιον που επιλέγει προσωπικό ή συνεργάτη.

Ένας γενικότερος κανόνας: μην πετάτε τα «ενθύμια»/αποδεικτικά από δραστηριότητες και εμπειρίες σας. Κάποιοι φοιτητές, για παράδειγμα, δεν κρατούν αρχεία από τις εργασίες τους και αργότερα διαπιστώνουν ότι τα χρειάζονται. Στην εξέλιξη της σταδιοδρομίας ενός ατόμου, εξάλλου, η διατήρηση αυτών των αντικειμένων μπορεί να διευκολύνει μια επαγγελματική «στροφή»: κάτι που τώρα σας φαίνεται ασήμαντο ενδέχεται να γίνει χρήσιμο για το portfolio σας στο μέλλον, αν θελήσετε να ασχοληθείτε με κάτι διαφορετικό. Επίσης, αν αρχίσετε να φτιάχνετε το portfolio σας, θα γίνετε πιο ενεργητικοί στην αναζήτηση τεκμηρίων. Για παράδειγμα, αν ένας καθηγητής σάς κάνει μια πολύ θετική αξιολόγηση σε ένα project, μπορείτε να του ζητήσετε να σας δώσει μια συστατική επιστολή.

Μερικά από τα θέματα που θα πρέπει να σκεφτείτε είναι τα εξής:

• Προγραμματισμός: Αποφασίστε αν θα γράψετε τον κώδικα για τις ιστοσελίδες ή θα χρησιμοποιήσετε λογισμικό web authoring.
• Οι γενικοί κανόνες της σχεδίασης είναι: Ευκολία πλοήγησης/ευχρηστία – ταχύτητα φόρτωσης – αισθητική.
• Πλοήγηση: Σχεδιάστε το κυρίως μενού με κατηγορίες και υπομενού. Καλό θα είναι κάθε σελίδα να περιλαμβάνει link για επιστροφή στο κυρίως μενού και τα στοιχεία επικοινωνίας σας. Επίσης μπορείτε να συμπεριλάβετε link για το βιογραφικό σας (αρχείο .pdf). Στην αναφορά της εκπαιδευτικής και εργασιακής εμπειρίας σας, ενσωματώστε links προς το Πολυτεχνείο και προς sites προηγούμενων εργοδοτών.
• Ταχύτητα: Οι σελίδες θα πρέπει να «φορτώνουν» γρήγορα. Αν έχετε πολλές εικόνες, μια καλή λύση είναι να εμφανίζονται πολλές μικρές εικόνες σε μια σελίδα, με την επιλογή «Κλικ για μεγέθυνση».
• Μέγεθος: Αποφύγετε εικόνες που απαιτούν οριζόντια κύλιση και περιορίστε την ανάγκη για κάθετη κύλιση.
• Κινούμενες εικόνες/βίντεο: Αν συμπεριλάβετε, φροντίστε να τραβούν την προσοχή αλλά να μην την αποσπούν από τις πληροφορίες. Σκεφτείτε την ταχύτητα φόρτωσης της σελίδας.
• Πνευματικά δικαιώματα και απόρρητες πληροφορίες: Οι ατομικές εργασίες και έρευνες που εκπονήσατε στο πλαίσιο των σπουδών σας αποτελούν πνευματική ιδιοκτησία σας και μπορούν να χρησιμοποιηθούν κατά βούληση. Στις ομαδικές εργασίες, θα πρέπει να ζητήσετε την άδεια των συνεργατών σας για να τις περιλάβετε και να προσδιορίσετε τη δική σας συνεισφορά. Ιδιαίτερη προσοχή χρειάζεται στη χρήση πληροφοριών μιας εταιρείας (π.χ. στοιχεία πωλήσεων ή σχέδια ανάπτυξης). Για να προβάλετε ένα προϊόν που δημιουργήσατε στο πλαίσιο απασχόλησης ή πρακτικής άσκησης, η τυπικά σωστή και ασφαλής επιλογή είναι να εξασφαλίσετε προηγουμένως έγγραφη άδεια του εργοδότη.
• Ασφάλεια και προσβασιμότητα: σκεφτείτε αν το περιεχόμενο του portfolio θα είναι «ανοιχτό» σε όλους ή αν οι επισκέπτες θα μπαίνουν με κωδικό.
• Άλλα θέματα: Σκεφτείτε, λόγου χάρη, αν θα μετράτε τους επισκέπτες της σελίδας σας και αν θα περιλάβετε φόρμα για σχόλια επισκεπτών.

Το τι θα συμπεριλάβετε στο portfolio εξαρτάται από το σκοπό του. Αν οι δεξιότητες που θέλετε να προβάλετε
αποτυπώνονται σε πολλά projects, θα επιλέξετε τα καλύτερα «δείγματα». Αν θέλετε να στραφείτε επαγγελματικά
σε έναν τομέα στον οποίο έχετε περιορισμένη εμπειρία, μπορείτε να συμπεριλάβετε μικρότερα έργα. Για το συμβατικό (έντυπο) portfolio, συστήνεται ένας μέγιστος αριθμός 10-20 αντικειμένων, οργανωμένων σε κατηγορίες και με πίνακα περιεχομένων στην αρχή, προκειμένου να τα εντοπίζετε γρήγορα, στη διάρκεια μιας συνέντευξης. Ο ηλεκτρονικός
φάκελος θα πρέπει να επιτρέπει μια σύντομη επισκόπηση και, αν είναι σκόπιμο, να δίνει τη δυνατότητα για αναλυτικότερες πληροφορίες και σε βάθος μελέτη. Εξετάζοντας portfolio στο διαδίκτυο, διαπιστώνουμε ότι μια καλή παρουσίαση ενός μικρού αριθμού έργων μπορεί να δημιουργήσει θετικότερες εντυπώσεις από μια μέτρια παρουσίαση πολλών, ακόμα και αξιόλογων, έργων.

Είναι προτιμότερο να συλλέγετε αντικείμενα για το φάκελό σας ενώ είναι σε εξέλιξη οι αντίστοιχες δραστηριότητες, διαφορετικά είναι πιθανό να ξεχάσετε τι κάνατε και να δυσκολευτείτε, για παράδειγμα, να γράψετε τις λεζάντες/περιγραφές τους. Ωστόσο, μπορείτε και μετά από ένα γεγονός ή μια περίοδο ενασχόλησης να δημιουργήσετε αντικείμενα για το portfolio, ακόμα και αν δεν έχετε κρατήσει τεκμήρια, είτε δημιουργώντας κάτι εξαρχής είτε καταγράφοντας τις αναμνήσεις σας.

Το portfolio συμπληρώνει τα συμβατικά «εργαλεία» που χρησιμοποιείτε κατά την αναζήτηση εργασίας. Το βιογραφικό σημείωμα παραθέτει τα διάφορα προσόντα σας, η συνοδευτική επιστολή υποστηρίζει με επιχειρήματα την καταλληλότητά σας για μια θέση και το portfolio παρουσιάζει συγκεκριμένα έργα για να κάνει ορατά, «απτά» τα λεγόμενά σας.

Το συμβατικό portfolio είναι ένας φάκελος με έντυπα, κυρίως, αποδεικτικά προσόντων. Το φτιάχνετε όταν αναζητάτε μια θέση εργασίας, προσθέτετε μια σχετική σημείωση στο βιογραφικό σας (π.χ. γράφετε στο κάτω μέρος «διαθέσιμος φάκελος δειγμάτων εργασίας και επαγγελματικών προσόντων») και στη συνέντευξη χρησιμοποιείτε αντικείμενα από το φάκελό σας για να στηρίξετε με ορατές αποδείξεις αυτά που λέτε. Ακόμα και αν δεν δείξετε τίποτα στη διάρκεια της συνέντευξης,
θα έχετε έτοιμα παραδείγματα εργασιών σας, τα οποία θα ενσωματώσετε στις απαντήσεις σας.

Το ηλεκτρονικό portfolio είναι μια «διαφήμισή» σας, μέρος της παρουσίας σας στο διαδίκτυο, το οποίο επίσης έχει σκοπό
να προβάλει τα προσόντα σας σε πιθανούς εργοδότες, πελάτες κτλ. Οι εργοδότες χρησιμοποιούν πλέον το διαδίκτυο για να «ψάξουν» τους υποψηφίους για μια θέση εργασίας, πριν ακόμη τους καλέσουν για συνέντευξη. Με το portfolio, θα δουν αυτό που εσείς θέλετε να δουν. Αν είστε ελεύθερος επαγγελματίας, μπορείτε μέσω του portfolio να προσελκύσετε πελάτες.

Καταρχάς, ακόμα και αν ενημερώσετε το συνεντευκτή ότι έχετε μαζί σας φάκελο με έργα σας,
θα πρέπει να προσέξετε να μην τον «επιβάλετε», αλλά να φροντίσετε πρώτα να δημιουργηθεί θετικό κλίμα
μεταξύ σας. Το portfolio δεν θα πρέπει να υποκαταστήσει την παρουσία σας. Εσείς θα πρέπει να είσαστε
το «επίκεντρο» της συνέντευξης. Το portfolio θα πρέπει να χρησιμοποιηθεί με φειδώ (π.χ. 2-3 φορές).
Σε κατάλληλες ερωτήσεις, θα συμπληρώσετε την απάντησή σας με επίδειξη και περιγραφή ενός αντικειμένου
από το portfolio. Για να εξασφαλίσετε αυτή την ισορροπημένη και ελεγχόμενη από εσάς χρήση του portfolio,
καλό είναι να μείνει στα χέρια σας και όχι να το πάρει ο συνεντευκτής και να το ξεφυλλίσει, χωρίς να έχετε
την ευκαιρία να προβάλετε με λόγια αυτά που θέλετε.

Παραδείγματα τεκμηρίων ανά κατηγορία:

• Βιογραφικό
• Σύντομη «βιογραφία» σε 1ο ή 3ο πρόσωπο
• Χόμπι και δραστηριότητες ελεύθερου χρόνου
• Ταξιδιωτικές εμπειρίες
• Διεύθυνση ιστοσελίδας σας και εικόνα της αρχικής σελίδας

• Πτυχία – βαθμός πτυχίου
• Αναλυτική βαθμολογία
• Δείγματα ακαδημαϊκής εργασίας: αναφορές, projects κτλ.
• Ακαδημαϊκές διακρίσεις
• Υποτροφίες
• Συστατικές επιστολές από καθηγητές
• Πιστοποιητικά, βεβαιώσεις
• Επαγγελματικές άδειες
• Δραστηριότητες επαγγελματικής ανάπτυξης (σεμινάρια, εργαστήρια, συνέδρια, επαγγελματικοί σύλλογοι κτλ.)

• Πρωτότυπα προϊόντα, δημιουργικές/καινοτόμες ιδέες
• Φωτογραφίες/εικόνες από κάτι που δημιουργήσατε ή που αποδεικνύουν τη συμμετοχή σας
• Βραβεύσεις, τεκμήρια επιτυχιών σε αθλητικές, καλλιτεχνικές και άλλες δραστηριότητες
• Επιστολές στις οποίες αναφέρονται επιτεύγματά σας
• Άρθρα εφημερίδων που αναφέρουν κάτι που πετύχατε/διοργανώσατε κτλ.
• Αναφορές με δεδομένα που τεκμηριώνουν μια επιτυχία σας ή συμβολή σας στην επιτυχία εταιρείας (π.χ. αύξηση πωλήσεων, μείωση κόστους, βελτίωση ασφάλειας). Προσοχή στις εμπιστευτικές πληροφορίες!
• Απόσπασμα από επιχειρηματικό σχέδιο που καταρτίσατε. Προσοχή στις εμπιστευτικές πληροφορίες!
• Τεκμήρια από ευρεσιτεχνίες
• Ερωτηματολόγια που αναπτύξατε ή focus groups που συντονίσατε
• Ευνοϊκές αξιολογήσεις επίδοσης/απόδοσης
• Τεκμήρια επικερδούς προσωπικής επιχειρηματικής δραστηριότητας
• Απόσπασμα/σύνοψη από εγκεκριμένη αίτησή σας για χρηματοδότηση

• Τεκμήρια επικοινωνιακών δεξιοτήτων, γραπτής και προφορικής επικοινωνίας (π.χ. πρόταση που έχετε συντάξει, βίντεο εισήγησης)
• Δείγματα άρθρων σε επιστημονικές ή επαγγελματικές εκδόσεις και εφημερίδες
• Αποδείξεις ικανότητας σε ξένες γλώσσες (π.χ. μετάφραση, εργασία/σπουδές στο εξωτερικό)
• Δείγματα projects/έργων οργανωμένα ανά δεξιότητα (π.χ. σύνταξη επιχειρηματικού σχεδίου) ή τομέα (π.χ. marketing)
• Τεκμήρια τεχνικών δεξιοτήτων (π.χ. προγραμματισμού, σχεδίασης, χρήσης εξοπλισμού)

• Ηγετικές δραστηριότητες (στις σπουδές, την εργασία ή σε κοινωνικές δραστηριότητες)
• Αποδείξεις ανάθεσης ηγετικών ρόλων και σχετική επιβράβευση
• Αποδείξεις εκλογής από μέλη ομάδας (π.χ. αρχηγός αθλητικής ομάδας, προεδρείο φοιτητικού συλλόγου)
• Αποδείξεις αποτελεσματικής εργασίας ως μέλος ομάδας
• Διοικητική εμπειρία
• Τεκμήρια του ενδιαφέροντός σας για άλλες κουλτούρες

• Όραμα – επαγγελματικοί στόχοι (Όραμα: με ποιο κλάδο/αντικείμενο θέλετε να ασχοληθείτε και γιατί,
  ποια θέλετε να είναι η προσωπική συμβολή σας στην εξέλιξή του. Στόχοι: σαφή, συγκεκριμένα και μετρήσιμα πράγματα που θέλετε να πετύχετε)
• Προσωπική Ανάλυση S.W.O.T. και προσωπική εκτίμηση των καλύτερων τρόπων αξιοποίησης των δυνατών σας σημείων
• Τεκμήρια αποτελεσματικής διαχείρισης χρόνου
• Ενεργός παρουσία στον επαγγελματικό κλάδο: διαλέξεις, εισηγήσεις, δημοσιεύσεις, συμμετοχή σε διαγωνισμούς κτλ.
• Εγγραφή σε επαγγελματικά μητρώα

Ο παραπάνω κατάλογος δεν είναι εξαντλητικός ούτε περιοριστικός. Έχει σκοπό να σας δώσει ιδέες για το περιεχόμενο του επαγγελματικού portfolio, ως αφορμή για τις δικές σας ιδέες. Το σημαντικό είναι το portfolio να καταδεικνύει σημαντικές γνώσεις, εμπειρίες, χαρακτηριστικά και δεξιότητές σας και να προβάλλει ό,τι καλύτερο έχετε και είστε.

Αν σε αυτή την ιστοσελίδα προβάλλετε τις δεξιότητές σας με συγκεκριμένα παραδείγματα έργων (κυρίως με αρχεία
εικόνας/βίντεο, τα οποία συνοδεύονται από λεκτικές περιγραφές), τότε μπορεί να θεωρηθεί portfolio.
Βασικό χαρακτηριστικό του θα πρέπει να είναι η σαφής οργάνωση των πληροφοριών, δηλαδή να περιέχει τουλάχιστον
μια σύντομη αυτοπαρουσίαση και μια ενότητα με δεξιότητες/«projects»/δείγματα έργων, ομαδοποιημένα σε κατηγορίες.
Αν το portfolio σας απευθύνεται σε διάφορες κατηγορίες ενδιαφερομένων, μπορείτε, αντί για μία ιστοσελίδα, να έχετε εκδοχές με διαφορετικές διευθύνσεις, προσαρμοσμένες ανάλογα με το κοινό-στόχο.

• Λογισμικό ανοικτού κώδικα, το οποίο αποτελεί web application (χρησιμοποιείται κυρίως από εκπαιδευτικά ιδρύματα):
• Portfolio κυρίως εικαστικών καλλιτεχνών/σχεδιαστών (όχι αποκλειστικά):
• Φιλοξενούμενο portfolio ελεύθερων επαγγελματιών:
• Δωρεάν δημιουργία blogs/ιστοσελίδων:
  • wordpress.com:
  • sites.google.com:
  • www.blogger.com:
  • www.tripod.lycos.com:
  • www.wix.com:

Μερικά παραδείγματα e-portfolios:

• Μηχανολόγος μηχανικός
• Ηλεκτρονικός μηχανικός
• Προγραμματιστής 1
• Προγραμματιστής 2
• Industrial designer
• Industrial engineer
• Web developer (Ελλάδα)
• Μηχανικός περιβάλλοντος (Ελλάδα)
• Αρχιτέκτονας (Ελλάδα)

Η έκθεση ενδιαφερόντων είναι ένα έγγραφο το οποίο αποτελεί μέρος του φακέλου υποψηφιότητας που υποβάλλετε, προκειμένου να γίνετε αποδεκτοί σε ορισμένα προγράμματα μεταπτυχιακών σπουδών στην Ελλάδα και σε πολλά του εξωτερικού. Ουσιαστικά συνώνυμοι όροι που ενδέχεται να συναντήσετε είναι, στα Ελληνικά, η αυτοπεριγραφική έκθεση
και, στα Αγγλικά, οι εξής: application essay, personal statement, statement of purpose, letter of motivation κ.ά. Αναλυτικές πληροφορίες θα βρείτε στον δικτυακό τόπο του Γραφείου Διασύνδεσης του Πολυτεχνείου Κρήτης,
στην Ενότητα «Η σύνταξη της προσωπικής έκθεσης ενδιαφερόντων» του Οδηγού προετοιμασίας για μεταπτυχιακές σπουδές.

Η έκθεση ενδιαφερόντων είναι το πιο προσωπικό, «ζωντανό» κομμάτι της αίτησης, με την έννοια ότι είναι γραμμένη
ως επί το πλείστον σε πρώτο πρόσωπο, απευθύνεται άμεσα στους αξιολογητές των αιτήσεων/υποψηφιοτήτων και περιγράφει, ενδεικτικά, την προηγούμενη εμπειρία σας, τις ιδιαιτερότητές σας –ενδιαφέροντα, προτιμήσεις, ικανότητες, προσωπικά χαρακτηριστικά-, τους στόχους σας και τους λόγους επιλογής του συγκεκριμένου προγράμματος/αντικειμένου σπουδών και του συγκεκριμένου ιδρύματος.

Σύμφωνα με έρευνα στις ΗΠΑ, η συντριπτική πλειονότητα των πανεπιστημίων θεωρεί την εν λόγω έκθεση σημαντική
ή πολύ σημαντική κατά την αξιολόγηση των αιτήσεων για την είσοδο σε μεταπτυχιακά προγράμματα. Η έκθεση ενδιαφερόντων μπορεί να ενισχύσει ή να ανατρέψει τις εντυπώσεις που διαμορφώνουν οι αξιολογητές με βάση τα αντικειμενικά κριτήρια όπως ο βαθμός πτυχίου ή η επίδοση στο TOEFL. Μια κακογραμμένη έκθεση, λόγου χάρη,
ενδέχεται να μετριάσει την εντύπωση ενός καλού βιογραφικού και μια καλή να ενισχύσει την υποψηφιότητα ενός ενθουσιώδους αποφοίτου με οριακά αποδεκτό βαθμό πτυχίου.

Το κείμενο της έκθεσης δεν απαιτείται να αποτελεί εξαιρετικό δείγμα γραπτού λόγου αλλά μια καλογραμμένη δήλωση στόχων και ενδιαφερόντων, η οποία να αναδεικνύει τον τρόπο σκέψης σας, μια συνειδητή απόφαση για τη συνέχιση των σπουδών, καθώς και συμβατότητα του προφίλ σας με το πρόγραμμα σπουδών. Δεν είναι επίσης απαραίτητο να έχετε έναν απόλυτα ξεκαθαρισμένο στόχο ή ερευνητικό ενδιαφέρον, καθώς αναμένεται η νέα εμπειρία σπουδών να σας δώσει πρόσβαση σε νέες και διαφορετικές ευκαιρίες και ερεθίσματα. Αν μπορούμε να γενικεύσουμε, αυτό που θέλουν να δουν οι αξιολογητές είναι ότι δεν επιδιώκετε απλώς να αποκτήσετε ένα ακόμα προσόν αλλά επιλέξατε συνειδητά να συνεχίσετε τις σπουδές σας στο συγκεκριμένο αντικείμενο, έχοντας σχετικά σαφή ενδιαφέροντα, συναφή εμπειρία και πλάνο τόσο για τη διάρκεια των σπουδών όσο και για «το μετά». Πιθανόν να θέλουν επίσης να δουν ότι μαθαίνετε από τις εμπειρίες σας, εντός και εκτός ακαδημαϊκών αιθουσών, και έχετε διάθεση να εξελίσσεστε, να μαθαίνετε, να οραματίζεστε και να υλοποιείτε, ότι έχετε ανεξάρτητο πνεύμα και ικανότητα για ανάληψη πρωτοβουλιών αλλά και ικανότητα συνεργασίας.

Στο διαδίκτυο, μπορείτε να βρείτε άφθονα «δείγματα» εκθέσεων ενδιαφερόντων. Ωστόσο, είναι πιθανότερο
να προσελκύσετε το ενδιαφέρον των αξιολογητών, αν με το κείμενό σας εκφράσετε πράγματα αληθινά, τα οποία αντικατοπτρίζουν την προσωπικότητα, την εμπειρία και τα σχέδιά σας, παρά αν προσπαθήσετε να ικανοποιήσετε τις υποθετικές προσδοκίες της επιτροπής ή ακολουθήσετε το στυλ της έκθεσης κάποιου άλλου.

Μια δομή με λογική σειρά θα μπορούσε να απαντά στα εξής ερωτήματα: «Ποιος είμαι; Ποιοι παράγοντες επηρέασαν
την ως τώρα πορεία μου; Τι έχω πετύχει; Ποιοι είναι οι βραχυπρόθεσμοι και μακροπρόθεσμοι στόχοι μου; Γιατί διάλεξα
το συγκεκριμένο μεταπτυχιακό;» Αναλυτικές πληροφορίες για μια προτεινόμενη δομή θα βρείτε στον δικτυακό τόπο του Γραφείου Διασύνδεσης, στην Ενότητα «Η σύνταξη της προσωπικής έκθεσης ενδιαφερόντων». Ωστόσο μια έκθεση
η οποία ξεκινάει, λόγου χάρη, με ένα περιστατικό καθοριστικό για τον υποψήφιο ή με το όραμά του για την επιστήμη,
τον κλάδο του ή ακόμα και τη ζωή γενικότερα μπορεί να αποδειχθεί εξίσου ή και πιο αποτελεσματική από μια έκθεση η οποία ακολουθεί μια συμβατική δομή. Μια τεχνική την οποία μπορείτε να εφαρμόσετε είναι να φανταστείτε ότι κάποιος
σας ρωτά: «Γιατί θέλεις να παρακολουθήσεις το συγκεκριμένο πρόγραμμα σπουδών; Πώς συνδέεται με τις εμπειρίες, τα ενδιαφέροντα κα τους στόχους σου;». Μια τέτοια αφήγηση, με την κατάλληλη επιμέλεια του αρχικού σας κειμένου,
μπορεί να αποτελέσει μια πλήρη και ενδιαφέρουσα έκθεση.

Μερικές επισημάνσεις ως προς το ύφος και το περιεχόμενο είναι οι εξής:

• Η έκθεση ενδιαφερόντων θα πρέπει να έχει σοβαρό αλλά όχι πολύ επίσημο ύφος.
• Τυχόν χρήση χιούμορ θα πρέπει να γίνεται με προσοχή και σύνεση.
• Αντί για ένα «στεγνό» κείμενο μόνο με αριθμούς και αντικειμενικές πληροφορίες, είναι προτιμότερο η έκθεση
  να περιλαμβάνει ενδιαφέρουσες ιστορίες (σύντομες περιγραφές εμπειριών και πώς σας επηρέασαν, τι σας δίδαξαν,
  πώς συνέβαλαν στην εξέλιξή σας) και παραδείγματα. Αντί να πείτε, λόγου χάρη, ότι διαθέτετε ορισμένα χαρακτηριστικά, ενδιαφέροντα και ικανότητες, μιλήστε για εμπειρίες σας που τα αποδεικνύουν.
• Αντί για κοινοτοπίες για ένα πανεπιστήμιο («Διάλεξα το πανεπιστήμιό σας γιατί είναι κορυφαίο στον κόσμο στον τομέα…») ή σχετικά με τον εαυτό σας («Με ενδιαφέρει πολύ ο τομέας…»), αναφερθείτε σε ενδιαφέρουσες συγκεκριμένες πληροφορίες («Για τη διπλωματική μου διατριβή, επιδίωξα να ασχοληθώ με… Ένας από τους λόγους για τους οποίους επέλεξα το μεταπτυχιακό πρόγραμμα… είναι η έρευνα της ομάδας του Καθηγητή/της Καθηγήτριας … με αντικείμενο…»).
• Αποφύγετε περιττές λέξεις και φράσεις, υπερβολική χρήση του υπερθετικού βαθμού («το καλύτερο») και των εντυπωσιακών επιθέτων («συναρπαστικό, καταπληκτικό»), καθώς και την απόδοση ευθυνών σε τρίτους («η βαθμολογία μου στο… είναι χαμηλή γιατί ο καθηγητής…»).
• Ένα στοιχείο που καθιστά την έκθεση ιδιαιτέρως κρίσιμο τμήμα της αίτησης είναι η δυνατότητα να επηρεάσει με έμμεσο και απρόβλεπτο τρόπο τον αποδέκτη (π.χ. μια έκθεση η οποία χαρακτηρίζεται από γενικότητες, κοινοτοπίες και ασαφείς στόχους είναι δυνατόν να κριθεί ως ενδεικτική ανωριμότητας).

Η σύνταξη της έκθεσης ενδιαφερόντων είναι ένα κομμάτι της διαδικασίας υποβολής αίτησης για μεταπτυχιακές
σπουδές το οποίο ορισμένοι φοιτητές και απόφοιτοι βρίσκουν δύσκολο ή ανιαρό και αναβάλλουν ως την τελευταία
στιγμή. Ωστόσο είναι καλό να έχετε χρόνο μπροστά σας, για να κάνετε όσες αναθεωρήσεις του αρχικού σας
προσχεδίου κρίνετε αναγκαίες, χωρίς την πίεση προθεσμιών.

Πριν αρχίσετε να γράφετε, ενδείκνυται να κάνετε την έρευνά σας και να κρατήσετε σημειώσεις που θα σας βοηθήσουν
στη σύνταξη της έκθεσης. Συχνά, τα ξένα πανεπιστήμια παρέχουν οδηγίες για τη σύνταξη των προσωπικών εγγράφων
(π.χ. περιεχόμενο, έκταση), τις οποίες θα πρέπει να μελετήσετε και να τηρήσετε. Μελετήστε τους δικτυακούς τόπους του πανεπιστημίου, του τμήματος και του προγράμματος που σας ενδιαφέρει, καθώς και των φοιτητών και αποφοίτων. Ερευνήστε τις δημοσιεύσεις που έχουν εκπονήσει οι καθηγητές, τις ερευνητικές τάσεις του ιδρύματος, καθώς και τις
ομάδες, τα εργαστήρια και τα projects που υπάρχουν. Συζητήστε τις επιλογές σας με συμφοιτητές και καθηγητές σας, οι οποίοι πιθανόν να σας δώσουν σχετικές πληροφορίες. Το δεύτερο πεδίο προκαταρκτικής «έρευνας» είναι ο εαυτός σας. Αφιερώστε χρόνο και καταγράψτε τους λόγους για τους οποίους θέλετε να συνεχίσετε τις σπουδές σας και επιλέξατε το συγκεκριμένο αντικείμενο. Ξεπεράστε τα αυτονόητα («για να αποκτήσω επιπλέον γνώσεις», «για να έχω καλύτερες προοπτικές απασχόλησης»). Μελετήστε το βιογραφικό σας και ανακαλέστε εμπειρίες σας (εκπαιδευτικές, ερευνητικές, εργασιακές, άλλες). Τι σας δίδαξαν; Πώς σας επηρέασαν; Ποιοι άνθρωποι άσκησαν σημαντική επίδραση στη διαμόρφωση των ενδιαφερόντων σας και στην πορεία σας; Αξιοποιήστε αυτή την «ευκαιρία» για να (επαν)εξετάσετε τις αποφάσεις σας.

Μπορείτε να ξεκινήσετε το καθαυτό γράψιμο της έκθεσης είτε με επιγραμματικές σημειώσεις για πράγματα που θέλετε να συμπεριλάβετε είτε με συνεχές κείμενο σε παραγράφους. Όποια στρατηγική και αν εφαρμόσετε, κατά πάσα πιθανότητα
θα χρειαστεί να περάσετε από διάφορα προσχέδια. Είναι προτιμότερο να επανέρχεστε διαφορετικές μέρες στο κείμενο, προκειμένου να αποφύγετε την κόπωση.

Αν είστε ευχαριστημένοι με το κείμενό σας ή δεν ξέρετε τι άλλες βελτιώσεις να κάνετε, δώστε το σε άλλους (π.χ. έναν καθηγητή και ένα φίλο σας) για ανατροφοδότηση και έπειτα εφαρμόστε όποιες αλλαγές θεωρείτε εύστοχες. Το Γραφείο Διασύνδεσης μπορεί να σας βοηθήσει σε αυτή τη φάση αλλά και σε προηγούμενες. Αφού κάνετε την επιμέλεια του κειμένου σας και καταλήξετε στην τελική εκδοχή, αφήστε να περάσει ένα διάστημα (λ.χ. μια μέρα), ώστε να το επανεξετάσετε με καθαρό νου. Υιοθετήστε την οπτική των μελών της επιτροπής. Φανταστείτε, λόγου χάρη, ότι έχετε διαβάσει ήδη 100 εκθέσεις υποψηφίων οι οποίοι έχουν ίδιο βαθμό πτυχίου, παρόμοια τυπικά προσόντα και κάνουν εξίσου κολακευτικά σχόλια για το πανεπιστήμιο στο οποίο διδάσκετε. Διαβάστε την έκθεσή σας και αναρωτηθείτε:

• Κρατάει το ενδιαφέρον του αναγνώστη; Η αρχή τραβά την προσοχή και το τέλος αποτελεί καλό κλείσιμο;
• Υπάρχει λογικός ειρμός, ρέει καλά το κείμενο από παράγραφο σε παράγραφο;
• Είναι όλες οι λέξεις και προτάσεις χρήσιμες; Επαναλαμβάνεται κάτι; Υπάρχουν φράσεις χωρίς ουσιαστικό
  περιεχόμενο;
• Αποτελεί η έκθεση λίστα πληροφοριών; Επαναλαμβάνει απλώς τις πληροφορίες του βιογραφικού σημειώματος;
• Το ύφος αποπνέει αλαζονεία ή υπερβολική μετριοφροσύνη ή ακόμα και έλλειψη αυτοπεποίθησης;
• Αποκαλύπτει την προσωπικότητά σας; Σας χαρακτηρίζει; Σας εκφράζει;
• Για τον ορθογραφικό έλεγχο, μην αρκεστείτε στο σχετικό εργαλείο του κειμενογράφου σας. Για μια έκθεση
  γραμμένη στην αγγλική γλώσσα, συμβουλευτείτε κατά προτίμηση ένα αγγλόφωνο άτομο.

Αν το αντικείμενο των μεταπτυχιακών προγραμμάτων στα οποία υποβάλλετε αίτηση είναι κοινό, ένα τμήμα της έκθεσης το οποίο αφορά γενικά στα ενδιαφέροντα και τους στόχους σας μπορεί να παραμείνει ίδιο. Ωστόσο, ενδείκνυται στην έκθεση ενδιαφερόντων να κάνετε αναφορά σε καθηγητές, εργαστήρια και projects του συγκεκριμένου μεταπτυχιακού προγράμματος, ώστε οι προσωπικοί σας στόχοι να συσχετιστούν σαφώς με το πλαίσιο στο οποίο επιδιώκετε να ενταχθείτε. Επομένως, μία κοινή έκθεση θα υστερεί, καθώς δεν θα αναδεικνύει μια συνειδητή επιλογή προγράμματος εκ μέρους σας
και ένα σαφές σχέδιο αξιοποίησής του.

Ακολουθείστε τις οδηγίες του μεταπτυχιακού προγράμματος στο οποίο διεκδικείτε θέση και οπωσδήποτε συμπεριλάβετε
έναν κατάλληλο τίτλο, σύμφωνα με την ορολογία που χρησιμοποιεί το ίδρυμα (π.χ. “Letter of Motivation” και το όνομα
του προγράμματος). Βάλτε το όνομά σας ως υπογραφή και σε κεφαλίδα ή υποσέλιδο, ιδίως αν η έκθεση ξεπερνά τη μία σελίδα.